کاربرد تجهیزات ژئوفیزیک در اکتشاف معدن
با توسعه و پیشرفت روزافزون جهانی، تقاضا برای مواد معدنی همچنان ادامه دارد. در این حوزه، مواد معدنی می‌تواند به انواع سنگها و رسوبات مختلف اشاره کند، اما بیشتر به فلزاتی مانند طلا، مس، آهن و غیره اطلاق می‌شود. توسعه شهرها و افزایش جمعیت، گسترش ساخت و ساز و نیاز روز افزون به کالاهای مصرفی را به دنبال داشته است. منشا بسیاری از مواد اولیه جهت توسعه شهرها و تولید کالاها زمین می‌باشد. بسیاری از کشورها متعهد به توسعه پایدار و حفظ محیط زیست بوده و به همین دلیل متکی به فناوریهای جدید الکترونیکی و مبتنی بر باتری هستند و این موضوع نیز اهمیت جستجو برای عناصر نادر خاکی در پوسته زمین را دو چندان کرده است.
اکثر ذخایر معدنی در زیر سطح زمین مدفون بوده و با یک روباره پوشیده شده‌اند، کشف این ذخایر به ویژگی هایی که آنها را از محیط اطراف متمایز می‌نماید بستگی دارد. در صورتی که تفاوت خواص فیزیکی بین ماده معدنی و سنگ درون‌گیر آن وجود داشته باشد، می‌توان از ژئوفیزیک سطحی برای کشف ماده معدنی مربوطه استفاده کرد. ژئوفیزیک یک روش غیر مخرب برای اکتشاف مواد معدنی می‌باشد. با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست و تلاش فراگیر برای جلوگیری از آسیب به آن، به کارگیری روشهای غیر مخرب به مانند روشهای ژئوفیزیک امروز از اهمیت بالایی برخوردار هستند. به کارگیری این روشها کمترین آسیب به محیط زیست و منابع طبیعی را در پی خواهد داشت.
اکتشاف مواد معدنی می‌تواند با چالش های مختلفی از قبیل وسعت بسیار زیاد محدوده های مورد کاوش، توپوگرافی خشن و غیر قابل دسترس، ساختارهای زمین‌شناسی پیچیده، محدودیتهای زیست محیطی و غیره همراه باشد. علاوه بر شرایط محیطی جهت اکتشاف مواد معدنی، همچنین نهشته ها می‌توانند از ویژگی های متفاوتی برخوردار باشند. مثلا عمیق، کوچک و پراکنده بوده یا اینکه دارای عیار پایینی از کانی مورد نظر باشند.
این بدان معناست که روش اکتشاف انتخاب شده باید قابلیت مواجه با این ویژگیها را داشته باشد. همچنین قبل از انتخاب روش باید ویژگیهای ماده میزبان و کانی هدف به درستی مورد مطالعه قرار گرفته تا تفاوت و شباهتهای آنها بررسی شوند. شباهت های بین ماده میزبان و کانی هدف، روشهایی را که برای اکتشاف نمی‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند مشخص می‌نماید. ولی تفاوتها که بیانگر ویژگیهای متضاد بین میزبان و کانی هدف می‌باشند، می‌توانند رهنمونی برای انتخاب روش مناسب باشند.
از چندین دهه قبل اکتشافات قابل توجهی با ابزارهای مختلف ژئوفیزیکی مانند مغناطیس‌سنج، گرانی‌سنج، لرزه نگار، سیستم‌های مختلف الکترومغناطیسی (EM) و تجهیزات ژئوالکتریک (مقاومت سنجی، پلاریزاسیون القایی و پتانسیل خودزا) در حال انجام می‌باشد. همه این تجهیزات ژئوفیزیکی می توانند اطلاعات مفیدی را از منطقه مورد مطالعه در اختیار قرار دهند. کارشناسان با تلفیق اطلاعات زمین شناسی و اطلاعات حاصل از تجهیزات ژئوفیزیکی نسبت به ارزیابی منطقه مورد مطالعه اقدام می کنند.
روش های اکتشاف و تجهیزات مرتبط
| ردیف | ماده معدنی | اولویت بندی روشهای اکتشاف | برخی تجهیزات مرتبط |
|---|---|---|---|
| 1 | مس توده ای | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 3- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 , MTU-5C |
| 2 | مس پورفیری | 1- ژئوالکتریک | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 |
| 3 | آهن مگنیتیت | 1- مگنتومتری | GSM-19T |
| 4 | آهن هماتیت | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 3- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 |
| 5 | سولفید توده ای | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 3- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 , MTU-5C |
| 6 | سولفید پورفیری | 1- ژئوالکتریک | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw888 |
| 7 | نیکل | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 3- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 , MTU-5C |
| 8 | تیتانیم | 1- الکترومغناطیس | GSMV-19 , NordicEM24 , BeepMat |
| 9 | سرب و روی | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 3- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 ,GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 , MTU-5C |
| 10 | طلا و نقره | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 3- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 , MTU-5C |
| 11 | گرافیت | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس 1- مگنتومتری | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , GSM-19T , NordicEM24 , MTU-5C |
| 12 | الماس | 1- الکترومغناطیس | GSM-19V , NordicEM24 |
| 13 | قیر معدنی | 1- ژئوالکتریک 2- گرانی سنجی | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , CG6 |
| 14 | باریت | 1- گرانی سنجی | CG6 |
| 15 | کرومیت | 1- مگنتومتری (گرادیومتر) 2- گرانی سنجی | GSM-19TG , CG6 |
| 16 | خاکهای صنعتی | 1- ژئوالکتریک 2- الکترومغناطیس | GRx8-32 , Tx4 , IPRSw-888 , NordicEM24 |
برخی از پروژه های انجام شده
| ردیف | شرح | کارفرما |
|---|---|---|
| 1 | مطالعات اکتشافی ژئوفیزیک به روش ژئوالکتریک در محل معدن طلای زرشوران | |
| 2 | مطالعات اکتشافی به روش مگنتومتری و ژئوالکتریک جهت اکتشاف طلا | موسسه معدنی امین |
| 3 | مطالعات اکتشافی ژئوفیزیک به روش ژئوالکتریک در منطقه مشجری انارک جهت اکتشاف مس | موسسه ثارالله |
| 4 | مطالعات ژئوفیزیک به روش مگنتومتری در اطراف معدن گل گهر | شرکت گل گهر |
| 5 | مطالعات ژئوفیزیک به روش مگنتومتری جهت شناسای کانی سازی طلا | فولاد آریا |
| 6 | مطالعات اکتشافی به روش ژئوفیزیک در محدوده اردستان | فولاد صبا |
| 7 | مطالعات اکتشافی به روش ژئوفیزیک در معدن سرب و روی فیض آباد | شرکت فلزات رنگین |
| 8 | مطالعات اکتشافی مس به روش ژئوالکتریک در محدوده جندق | شرکت ژئوسنسور |
| 9 | مطالعات ژئوفیزیک جهت اکتشاف طلا به روش ژئوالکتریک در محدوده فنوج کرمان | شرکت اهورا معدن |
| 10 | مطالعات ژئوفیزیک به روش ژئوالکتریک جهت اکتشاف طلا در نیستانک | شرکت پارس اولنگ |
| 11 | مطالعات ژئوفیزیک به روش مگنتومتری در معدن خونیک | شرکت کاوشگران |
| 12 | مطالعات ژئوفیزیک به روش مگنتومتری و ژئوالکتریک در حوالی معدن سنگان | |
| 13 | مطالعات ژئوفیزیک به روش مگنتومتری و ژئوالکتریک در نواحی مختلف | شرکت پارس آسیا |
| 14 | بالغ بر 20 مورد مطالعات ژئوفیزیک به روش ژئوالکتریک جهت اکتشاف سرب و روی | کارفرمای شخصی، همکاری مشترک |
| 15 | بالغ بر 40 مورد مطالعات ژئوفیزیک به روش مگنتومتری جهت اکتشاف آهن | کارفرمای شخصی، همکاری مشترک |
| 16 | بالغ بر 60 مورد مطالعات ژئوفیزیک به روش ژئوالکتریک جهت اکتشاف مس | کارفرمای شخصی، همکاری مشترک |